'Дэлхийд дайн хэрэггүй' жагсаал болов

Эх сурвалж: news.mn, 2022.03.01

МоАХ, Хэвтүүл, NoDoubleStandart зэрэг хөдөлгөөнөөс Сүхбаатарын талбайд “Дэлхийд дайн хэрэггүй” тайван жагсаал, цуглааныг зохион байгуулав.

МоАХ-ны гишүүн А.Цэрэнбат: Бид ОХУ-ын ард түмнийг эсэргүүцээгүй. Дайнаа л болиосой, энх тайван, эв нэгдэлтэй байгаасай гэж хүсэж жагсаж байна. Манай улс шинэ Үндсэн хуулиар ардчилсан, энхийг сахих бодлогыг баталгаажуулсан. Дэлхийд дайн гарах нь Монгол Улсын иргэдийн амь насанд заналхийлж байна. Монголчууд цөөхөн учир дотоодын зөрчилдөөнөө болих хэрэгтэй. Тэгэхээр эв нэгдэлтэй, энх тайван байхыг хүсэн жагсаж байгаа юм шүү. Бид аль нэг улс орныг эсэргүүцээгүй.

"No double standart” иргэдийн хөдөлгөөний зохицуулагч Д.Монголхүү: Хүн төрөлхтөн асуудлыг дайн тулаанаар шийдэж ирсэн. Тэгээд XX зууны дунд үеэс “Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал”-ыг баталж, энх тайвнаар амьдарч ирсэн. Хүн төрөлхтөнд энх тайван амьдрах, зэрэгцэн орших боломж бололцоо хангалттай байна. Бид энх тайвныг л хүсэж байна. Манай улс төвийг сахисан улс учир төрийн өндөр албан тушаалтан, улс төрийн намууд нэг талыг барьсан байр суурь илэрхийлэх нь зохимжгүй. Дайныг хүсдэг хүн гэж байдаггүй шүү дээ. Энэ жагсаалаар хэнээс ч юу ч шаардахгүй, Монгол залуус энх тайвныг хүсэж байна гэдгээ илэрхийлэх гэж байна.

Жагсаалын үеэр өөр хөдөлгөөнийхөн ирж, эмх замбараагүй байдал үүсгэснээс болж жагсаал тарлаа.

Улаанбаатар хот хувийн хэвшил, иргэдэд аж ахуй эрхлэх тааламжтай талбар байх ёстой

Эх сурвалж: news.mn, 2022.02.28

Бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, тэдэнд таатай орчин бүрдүүлж байж улсын хөгжил тодорхойлогддог. Гэтэл сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд цар тахлын нөлөөгөөр бизнес эрхлэгчид, ялангуяа олон нийтийн үйл ажиллагаа зохион байгуулдаг  үйлчилгээний салбар хамгийн их уналтад орсон. Үүнд цар тахлын дүрэм, журам, цагийн хязгаарлалт зэрэг хүчин зүйл нөлөөлсөн. Ийм учраас Хотын дарга бизнес эрхлэх таатай орчныг бүрдүүлж, авлига, хүнд суртлыг бууруулах тухай захирамж гаргаж, тэднийг дэмжих хэд хэдэн шийдвэр гаргасны нэг нь үйлчилгээ эрхлэх цагийн хязгаарыг цуцалсан явдал байлаа. Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазартай энэ талаар ярилцав.

 

-2022 он гарсан эхний өдрөөс Улаанбаатар хотод 74 нэр төрлийн үйлчилгээг зөвшөөрөл, батламжийн шаардлагагүйгээр эрхлэх боломж олгосон. Одоо улам төгөлдөржөөд, үйл ажиллагаа явуулах цагт нь  хязгаарлалт тогтоохооргүй болчихлоо. Энэ бол чөлөөт зах зээл, чөлөөт эдийн засаг руу шилжиж буй шилжилт гэж харж байна, зөв үү?

-Би бол үүнийг эдийн засагт сайн үр дагавар авчрах реформын эхлэл гэж харж байна. Реформыг системтэйгээр хийх ёстой. Реформ зөвхөн Хотын даргын шийдвэрээр  хийдэг ажил биш.  Эхний ээлжид хотынхоо дотоодын уялдаа холбоо, дараа нь УИХ, Засгийн газрын түвшинд уялдаа холбоотой ажиллах, шаардлагатай бол Ерөнхийлөгч, ҮАБЗ дээр  тайлбарлах ажлуудыг системтэйгээр хийж хэрэгжүүлэх юм. Улаанбаатар хот хөгжиж байж улсын дүн нуруу, үнэлгээ тооцоо олон улсын түвшинд яригдана. Улаанбаатар  хотгүйгээр Монгол Улсыг төсөөлөхийн аргагүй. Тэгэхээр энэ реформыг хийхийн тулд бид мэдээллийн урсгалыг иргэд олондоо жигд, зөв хүргэх системийг хийсэн. Нийслэлийн Сургалт, судалгаа, олон нийттэй харилцах газар ард иргэдээс ирж буй санал, гомдлуудыг нэгтгэх, буцаагаад хийж буй ажил, хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөнүүдийг ард түмэнд тэгш хүргэх, түүнд суурилсан санал асуулгыг авах, ард иргэдийн санаа бодлыг сонсож, ингэж байж хотын шийдвэр гарч явна. Улаанбаатар хотод үйл ажиллагаа явуулахад бидний оролцоогүйгээр үл үзэгдэгч гар явж байдаг. Үл үзэгдэгч гар гэдэг бол хүн хоорондын харилцааг хэлж буй хэрэг.

Хүнлэг ардчилсан нийгэм, чөлөөт зах зээл гэдэг бол бидний сонгосон нийгэм. Хөдөлмөр эрхлэх боломжийг Улаанбаатар хотын иргэдэд нээлттэйгээр хангаж өгөх ёстой. Бизнесийн салбар, хувийн хэвшил, иргэн хүн хувиараа аж ахуй эрхлэх талбарыг хотын зүгээс  бүх талаар дэмжих ёстой.

-Иргэд болон олон нийтийн саналд үндэслэж шийдвэр гаргаж байна гэлээ. Дээрх шийдвэрүүдийг гаргахад хэдэн хүнээс санал ирсэн бэ?

-10 мянга орчим хүнээс санал ирсэн. Ковидын үед ч тэр, түүнээс хойш ч цагийн хязгаарыг болиулж өгөөч гэсэн санал маш олон ирж байсан. Ялангуяа мэргэжлийн холбоод болон бизнес эрхлэгч залуучуудаас. Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд Улаанбаатар хотын эдийн засаг мөлхөө байдалтай байлаа шүү дээ. Цар тахлын улмаас заримынх нь үйл ажиллагаа нь зогссон, зарим нь татан буугдсан гээд харамсмаар зүйл олон гарсан. Тэдгээр аж ахуйн нэгжүүд бизнесээ босгох гэж маш их хичээсэн байж таарна. Бизнес босгоно гэдэг амар зүйл биш. Тиймээс унагаж болохгүй. Хүний хөдөлмөрийг хамгаалах үүрэг нь төрд байдаг. Төр аж ахуйн нэгжээ унагахгүй байх зохицуулалтыг хийх үүрэгтэй.  Нэг ч гэсэн ажлын байр, нэг ч гэсэн хүний ашиг, орлогыг хамгаалж байж зах зээлээ хамгаална. Дээрээс нь хяналт шалгалт хийх үүрэг бас бий гэсэн юм.

Бизнес эрхлэгчид юу өгүүлэв

Цар тахлын улбар шар түвшинг шар түвшинд шилжүүлж, гамшгаас хамгаалах өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэргийг цуцлах тухай Засгийн газрын тогтоол гарсан. Энэ тогтоолтой  холбогдуулан Нийслэлийн Засаг дарга захирамж гаргаж, нийслэлийн хэмжээнд сар бүрийн 1-ний өдөр согтууруулах ундаа худалдах, түүгээр үйлчлэхийг хориглосон шийдвэрийг хүчингүй болгосон. Энэ нь нэг талаараа бизнес эрхлэгчдийг дэмжсэн, нөгөө талаараа соёлтой хэрэглээ, соён гэгээрүүлэх бодлогыг баримталж байгаа хэлбэр юм. Дэлхийн аль ч улсад согтууруулах ундааны хэрэглээг хорьж цагдсанаар үр дүнд хүрсэн жишээ байдаггүй. Согтууруулах ундаа худалдаалахыг хориглосноор тухайн хориглосон өдөр нь шагийн наймаа цэцэглэж,  хууль бус худалдаа гаараад зогсохгүй ахуйн архидалт хяналтгүй болж байгааг судалгаагаар тогтоосон байна. Тиймээс өмнө нь хэрэгжиж байсан сар болгоны 1-ний өдөр согтууруулах ундаа худалдан борлуулахыг хориглосон зохицуулалт нь хэр үр дүнгээ өгсөн, сүүлд гаргасан  шийдвэр ямар нөлөөтэй болох талаар бизнес эрхлэгчдийн санаа бодлыг сонссон юм.

“Баатар тайж” ХХК-ийн захирал Б.Баясгалан:

-Сар бүрийн 1-ний өдөр согтууруулах ундаа худалдан борлуулахыг хориглосон шийдвэрийг манай үйлчилгээний салбарынхан маш сайн дагаж мөрддөг байсан. Гэтэл нийгэмд эрэлт нь байсаар байдаг. Эрэлтээ дагаад шагийн бизнес эрхлэгчид гарч ирж, далд эдийн засаг хөгжихөд хүрсэн. Манай зоогийн газрын үүдээр ч шагийн бизнес эрхлэгчид эргэлддэг болчихсон байсан.

Харин одоо бол өөр болж байна. Согтууруулах ундааны худалдааг хориглосон өдрийг цуцалж,  үүрийн 05:00 цаг хүртэл ажиллах болсноороо хүмүүсийн соёлтой хэрэглээг дэмжиж, тэр хэрээр үйлчилгээний байгууллагуудын хөгжилд дэвшил ч нээлттэй болно гэдэгт итгэж байгаа.

Монголчууд маань хааж, хориглох тусам улам тэмүүлдэг. Монгол хүний сэтгэлгээний энэ онцлогийг харгалзах нь зүйтэй байх. Хориг саадгүйгээр чөлөөтэй худалдаад  эхлэхээр байж л байдаг юм чинь гээд шунаж хэрэглэхээ болино. Маргааш ажилтай гээд хэрэглээгээ багасгадаг болох зэргээр зохистой хэрэглээнд шилжиж, нийгмийн соёл төлөвшинө.

“Кафейна” ХХК-ийн захирал Ч.Цэндбаатар:

-Сар бүрийн 1-нд согтууруулах ундаа зарж борлуулахгүй  гэдгийг ард нийтээрээ бүгдээрээ мэдэж байгаа болохоор хүмүүс урьдчилж бэлтгэх юм уу, танил талаараа олж авах гэхчлэн далд эдийн засгийг хөгжүүлэхэд хүрч байсан. Хүмүүсийн хувьд 24:00 цагаас хойш үйлчлүүлэх сонирхол байдаг. Гэтэл хориг тогтоочихоор ямар нэг байдлаар үйлчлүүлэхийг хичээдэг. Үүнээс болж, татвар төлөлгүйгээр худалдаа, наймаа эрхлэгчид гарч ирж, далд эдийн засгийг хөгжихөд хүргэж байсан. Үйлчилгээний байгууллагуудын хувьд зөвхөн худалдан борлуулахаас гадна үйлчилгээний соёл түгээх, согтууруулах ундааг хоолтой хослуулж хэрэглэх дадал суулгах зэрэгт анхаарч ажилладаг.

“Bluefin” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Уянга:

-Сар бүрийн 1-ний өдрүүдэд архи, согтууруулах ундааг хориглосноороо далд бизнесээр дамжиж шагийн наймаа газар авч, ахуйн архидалт нэмэгддэг байсан. Ахуйн архидалтаас болж гэмт хэрэг, гэр бүлийн хүчирхийлэл өсөх зэрэг сөрөг үзэгдлүүд их байсан. Хүмүүс олон шалтгааны улмаас уулзаж, нийлж цугладаг. Цагийн хязгаарлалттай үед үдэш оройн цагаар нэгнийдээ очиж нийлж дарвих, ахуйн хүрээнд архидах байдал гаарч байсан. Одоо эсрэгээрээ соёлтой, хэр хэмжээндээ тааруулж үйлчлүүлж эхэлнэ.

Иргэд юу өгүүлэв

Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт согтууруулах ундаа худалдан борлуулах түүгээр үйлчлэх тусгай зөвшөөрөлтэй газрууд үүрийн 05:00 цаг хүртэл ажиллахыг зөвшөөрсөн шийдвэрийн талаарх иргэдийн санал сэтгэгдлийг сонслоо.

Иргэн 1:

-Одооноос эхлээд хэвийн амьдрал руугаа орсон нь зөв гэж бодож байна. Үйлчилгээ, бизнес эрхлэгч гэдэг чинь бас л нэг амьдралаа залгуулж буй, цаашлаад олон хүнд ажлын байр олгож буй хүмүүс. Тэгэхээр хэвийн амьдралдаа шилжихэд буруудах зүйлгүй гэж боддог.

Иргэн 2:

-Залуу хүний хувьд зөв гэж бодож байгаа. Харин аюулгүй байдлыг хангах, зөв боловсон үйлчлүүлэх соёлд суралцах шаардлагатай болов уу. Бизнесийг хааж боох нь зөв шийдэл биш. Бизнес эрхлэгчдийн ашиг, орлого нэмэгдэж байж эдийн засгийн эргэлт бий болох байх.

Иргэд ийм бодолтой байна. Дэлхийн бүхий л хотууд залуучуудын чөлөөт цагийг өнгөрүүлэх орчин нөхцөлийг бүрдүүлсэн байдаг. Энэ жишгээр цагийн хязгаарлалтгүй болж байгаа нь манай хотын хувьд чөлөөт худалдааг дэмжиж байгаа нэг хэлбэр юм.

Д.Сумъяабазар: Улаанбаатар хот зах зээлийг хүчээр зохицуулдаг тогтолцооноос салах ёстой

Хот бүхэн өвөрмөц үйлчилгээ, соёлоороо ялгарч байдаг. Тиймээс Хотын дарга чөлөөт зах зээлийг хөгжүүлэх, бизнес эрхлэгчдийг дэмжсэн шийдвэрийг гаргаж, харин тэднийг стандарт шаардлагад нийцсэн үйлчилгээ явуулахыг уриалж байгаа юм.

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар:

-Улаанбаатар хот шөнийн амьдрал руу үе шаттайгаар шилжих ёстой. Дэлхийн том хотуудад байдаг л амьдрал. Зохистой, зөв хэрэглээг дэмжих ёстой. Зохистой хэрэглэнэ гэдэг нь тухайн хүний ухамсраас шалтгаална. Гэтэл юм болгоныг хориглосон шийдвэр гаргаад байж болохгүй. Энэ бүхний ард дандаа эдийн засаг явж байдаг. Аж ахуйн нэгжийн ашиг орлогоос гадна  татвар, орлого нэмэгдэж, эдийн засаг эргэлтэд орж  байдаг.

Улаанбаатар хот зах зээлийг хүчээр зохицуулдаг тогтолцооноос салах ёстой. Би Хотын даргаар ажиллах хугацаандаа зах зээлийг хааж, боох, хориглох гэх мэтээр хүчээр зохицуулахгүй. Би залуустаа итгэж байгаа, хотын иргэдийн орлогыг дэмжинэ. Бид зохистой зөв хэрэглээнд суралцах ёстой. Улаанбаатарт шөнийн амьдрал, шөнийн бизнес байх ёстой. Зориулалтын байртай бол ганцхан баар, диско клуб бус, зоогийн газар, кофе шопууд, таваар үйлчилгээ ч өглөөний 05:00 цаг хүртэл ажиллаж, орлогоо нэмэгдүүлж, бизнесээ тэлэх боломжтой. Одоо урин дулаан цаг ирнэ, аялал жуулчлалын улирал эхэлнэ. Соёлтой орчин, цэвэр цэмцгэр байдал, шуурхай үйлчилгээг нэвтрүүлээд, хангалттай ажиллах боломжоор хангах бодлого барьж байна гэсэн юм.

Дэлхийн хотууд өөрсдийн онцлогт тохирсон соёл, уламжлалыг шингээсэн хоолны, худалдааны гудамжийг байгуулж, иргэд олон нийтээ орлоготой байлгах бодлогыг чухалчилсаар байна.  Манай хотын хувьд монгол зан заншил, соёл ахуй, үндэсний зоог, ахуйг сурталчилсан гудамжийг бий болгож, иргэд, аж ахуйн нэгжээ дэмжиж, цаад утгаараа аялал жуулчлал, бүтээн байгуулалтыг дэмжсэн бодлогыг Улаанбаатар хотод эрчимтэй хэрэгжүүлэхийг зорьж байгаа юм.

Судалгаа: Иргэд буруу хүрдтэй машиныг хориглох, төв замаас хураамж авахыг дэмжжээ

Эх сурвалж: news.mn, 2022.02.24

Автозам дээрээ амьдардаг анхны бөгөөд цор ганц улс бол Монгол. Түгжрэлийг бууруулна гэж үе, үеийн дарга нар дээш гарч ардынхаа замыг хаагаад ард олон нь зам дээрээ аж төрж байна гэлтэй. Монголд амьдрахгүй ганц том шалтгааныг нэрлэ гэвэл мэдээж автозамын түгжрэл гэнэ. Иргэдээ гадагшаа туучихгүйн тулд бидэнд түгжрэлийг бууруулах тооцоо судалгаа хэрэгтэй. Тиймээс Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газраас авто замын түгжрэлийг бууруулах шийдлийн талаар иргэдийн дунд судалгаа явуулж, түүндээ үндэслэн тодорхой шийдвэрүүд гаргахаар зэхэж байгаа аж. 

Уг судалгааны зарим үр дүнг танилцуулбал, замын хөдөлгөөнд оролцож буй иргэдийн 55 хувь нь хувийн автомашинтай замын хөдөлгөөнд оролцдог. Нэг үгээр бол, нийслэлийн хоёр хүн тутмын нэг нь машинтай аж. Иргэдийн унаж байгаа машинууд дунджаар 2008 он болон түүнээс доош онуудад үйлдвэрлэгдсэн байдаг байна.

Энэхүү судалгааны үр дүнг харвал хэд хэдэн хүчин зүйлсээс болж нийслэл тэг зогсолт хийх нөхцөл үүсгэж байна гэжээ.

Нэгд, гурван хүүхэд тутмын нэг нь харьяа сургуульдаа явдаггүй. Харин тэднийг хүргэж өгөхийн тулд хотын төв рүү явах иргэдийн 26 хувь нь хувийн унаагаар хүргэж өгдөг байна. Энэ нь түгжрэл үүсэхэд голлон нөлөөлдөг гэжээ.

Хоёрт, томоохон зах худалдааны төвүүдээс үүдэлтэй түгжрэл байна. Учир нь, нийслэлийн том гэх бүхий л худалдааны төвүүд хотын төвд байрладаг байна. Судалгааны дүнгээр хотын төв рүү орж буй иргэдийн 40 хувь нь худалдаа, наймаа хийх, дэлгүүр хэсэх гэж явдаг гэсэн тооцоо гарсан байна.

Гуравт, 10 өрх тутмын нэг нь такси үйлчилгээнд явдаг гэсэн байна. Тэгвэл нийслэлд 414 мянган өрх бий гэвэл 41400 машин нийслэлийн түгжрэлд томоохон нөлөө үзүүлж байна гэдгийг онцолсон байна. 

Харин түгжрэлийг бууруулахын тулд ямар арга хэмжээ авбал үр дүнтэй вэ гэдгийг иргэдээс асуухад дараах таван саналыг хамгийн их хэлжээ. Үүнд:

Иргэдийн 61-76 хувь нь гэрийн ойролцоо цэцэрлэг, сургууль шинээр барьж, хүрэлцээ хангамжийг нэмэгдүүлэх,

Нарантуул, Хүчитшонхор, Бөмбөгөр, 100 айл зэрэг томоохон худалдааны төв, захуудыг дэд төвүүдэд тархаан байрлуулах,

Нийтийн тээврийн парк шинэчлэл хийх, метро их багтаамжит масс транзит барьж нэвтрүүлэх,

Авто замын сүлжээг нэмэгдүүлэх

Ухаалаг гэрлэн дохионы системийг нэвтрүүлж оргил цаг болон, ачаалалтай уулзваруудын хөдөлгөөнийг оновчтой зохицуулалтыг хийх зэрэг ажлуудыг хийвэл түгжрэл бууруулсан гэж үзнэ хэмээжээ.

Судалгаанд оролцсон иргэдийн 82 хувь нь 100 айлыг хотоос гаргах, 73-75 хувь нь Нарантуул захын өргөтгөлийг, Өгөөмөр захыг хотоос гаргаж задлахыг дэмжжээ. Нарантуул орчмын бүсийг хотоос гаргавал түгжрэлийг бууруулахад бодитой үр дүн гарна гэсэн байна.

Түүнчлэн, Нарантуул, Бөмбөгөр, 100 айл, Хүчитшонхор захуудад өдөртөө давтамжтайгаар 138 мянган иргэн үйлчлүүлдэг гэх тооцоо гарсан байна. Мөн иргэдийн дэмжиж буй метро их хэмжээий багтаамжит транзит хөнгөн галт тэрэг Яармагийн чиглэлд барих юм бол судалгаанд оролцогсдын 56 хувь нь Яармагт амьдрана гэжээ.  

Нийслэлчүүд ярихдаа хувийн машинаас татгалзаж нийтийн тээвэр болон явганаар замын хөдөлгөөнд оролцвол түгжрэл буурах боломжтой гэлцдэг. Тэгвэл явган болон нийтийн тээврээр зорчиход гардаг хүндрэлүүдийн талаар судалгаанд оролцогчид ингэж хариулжээ. Үүнд:

-Автобусаар хэт олон хүн зорчдог тул шахдалцдаг, суудал олддоггүй.

-Автобусаар зорчиход тав тух муутай/хүйтэн, муухай үнэртэй, жолооч огцом тормозлодог гэх мэт/.

-Хүйтний улиралд автобус хүлээх хэцүү байдаг.

-Автобусны буудал хол байдаг.

-Зуны улиралд явган хүний зам усанд автдаг тул харайж,усаар туулах шаардлагатай.

-Авто замын хажуугаар явахад жолооч нар шавхай цацдаг гэх мэт хүндрэлүүд гардаг гэсэн байна.

Нэгэнт нийтийн тээвэр, явганаар явахад хүндрэлтэй байгаа тул бусад зохицуулалтыг хийх нь зүйтэй. Иймд нэгэн шийдэл байж болох бүсчлэлийн хураамж авахыг зөвшөөрөх үү гэх судалгааг хийхэд бүсчлэлийн хураамж 500 төгрөг авах болбол хотын төв рүү орох автомашинтай иргэдийн 30 хувь буюу 57.5 мянган иргэн нийтийн тээврээр үйлчлүүлэхийг илүүд үзнэ гэсэн хариулт өгсөн нь сайшаалтай юм.

Мөн буруу хүрдтэй машиныг хориглохыг дэмжихийг иргэдээс асуудахад дийлэнх нь дэмжинэ гэж хариулсан байна.

Гэхдээ нийслэлчүүдэд ганц бус багц шийдэл хэрэгтэй. Энэ мэтээр нэгдүгээр эгнээнд байрлуулсан иргэдийн автомашины ачилтын төлбөрийг 100 мянган төгрөг болговол нийт жолооч нарын 73 хувь нь хаа хамаагүй газар машинаа байрлуулж түгжрэл үүсгэхгүй гэх тооцоог энэхүү авто замын түгжрэлийг бууруулах шийдлийн судалгаанд дурджээ.

Иргэдийн дунд явуулсан энэхүү судалгааг үндэслэн түгжрэлийг бууруулах чиглэлд Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газар болон Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаас тодорхой шийдвэрүүдийг ирэх долоо хоногт гаргах юм байна. 

Замын хөдөлгөөний ачаалал 06-07 цагт 23 хувиар нэмэгдсэн

Эх сурвалж: news.mn, 2022.02.21

Хотын төв, түгжрэл ихтэй орчинд буюу Их тойруу болон Яармагт байрлалтай 59 сургуулийн хичээл эхлэх цагт өөрчлөлт оруулж, өнөөдрөөс хэрэгжиж эхэллээ. Нийт 59 сургуулиас төрийн өмчийн сургуулиуд цагийн хуваарийн дагуу орж байгаа бол зарим хувийн сургууль өөрсдийн цагийн хуваариар хичээллэжээ. Мөн өнөө өглөө замын хөдөлгөөний ачаалал 06-07 цагm 23 хувиар өссөн. Бусад цагуудад ачаалал буурсан байна гэж Замын хөдөлгөөний удирдлагын төвөөс мэдээллээ. 

Нийслэлийн боловсролын газрын орлогч дарга Л.Буянтогтох: Нийслэлийн хэмжээнд 59 сургуулийн хичээл эхлэх цагийг өөрчилсөн. Төрийн өмчийн бүх сургуулиуд цагийн хуваарийг сайн хэрэгжүүллээ. Харин төрийн бус зургаан сургууль заасан цагийн хуваарийн дагуу хичээллээгүй. Үүнд, Үй цай, Сакура, Бритиш, Хобби зэрэг сургууль орж байна. Хүүхдүүд хичээлдээ хоцрох нь харьцангуй бага байсан гэж сургуулиудаас мэдээлэл ирсэн. 

Замын хөдөлгөөний удирдах газраас хөдөлгөөний ачааллыг өнгөрсөн долоо хоногийн даваа гаригтай харьцуулжээ. 06-07 цагт зам дээр зорчих тээврийн хэрэгслийн тоо өмнөх долоо хоногоос 23 хувиар их байсан бол 07-08 цагт 17 хувиар бага байсан байна. Харин 08-10 цагуудад 21 хувиар бага байна. 

Нийслэлийн 59 сургуулийн хичээл эхлэх цагийг өөрчиллөө

Эх сурвалж: news.mn, 2022.02.18

Хотын төв, түгжрэл ихтэй орчинд буюу Их тойруу болон Яармагт байрлалтай 59 сургуулийн хичээл эхлэх цагт өөрчлөлт оруулахыг дэмжих эсэх талаарх санал асуулгыг www.ulaanbaatar.mn сайтад өрнүүллээ. Үүний үр дүнд нийслэлийн хэмжээнд 59 сургуулийн хичээл эхлэх цагийг өөрчиллөө.

Гэр хорооллын хүнсний дэлгүүрүүд иргэдийн барьцаалан зээлдүүлэх ‘түнш’ болжээ

Эх сурвалж: news.mn, 2022.02.18

Хэдхэн хоногийн өмнө уламжлалт сар шинийн баяр болж өнгөрлөө. Гэр бүлийн хүрээнд тэмдэглэнэ гэсэн ч иргэд байдгаа тавьж шинэлцгээсэн. Сар шинээр хуугаар нь хамсан иргэд одоо туйлдсан байдалтай байгаа талаар иргэд ч өөрсдөө их ярих болсон. Тиймээс иргэдийн өдөр тутмын амьдрал хэр байгааг ажиглах боломжтой газрыг гэр хорооллын хүнсний дэлгүүр хэмээн үзсэн тул Сүхбаатар дүүргийн 15-р хороо Дамбадаржаа хавиарх хүнсний дэлгүүрүүдээс энэ удаагийн сурвалжлагаа бэлтгэлээ. 

Хүйтний улирал дуусч хаврын урь орлоо гэж баярлавч “молиго модон чихэр” гэдэг шиг өвлөөсөө хүйтэн жавартай хаврын өдрүүд үргэлжилсээр. Гудамжны үзүүрээс куртикныхаа энгэрийг зөрүүлэн тэвэрсэн залуу гүйсээр хүнсний дэлгүүр бараадав. Араас нь даган орвол “Хараа 0.5-тайгаас нь,  нэг зуугийн аягатай” гэчихэээд худалдагчтай “Танайхан сайн уу” гэх ойр зуурын үгс солилцоно. Уг дэлгүүрт бараагаа бичүүлэх гэж хүлээх шаардлагагүй. Учир нь, хотын төвийн дэлгүүрүүд шиг хүлээгээд байх олон хүн орохгүй.

 Дэлгүүрийн худалдагч “Цагаан сарын үеэр сүү, шар тос, бууз, ундаа гүйлгээтэй байлаа. Баярын дараах 2-3 хоногтоо иргэд бага сага зүйл авч байгаад мөнгөгүй болдог юм уу, яадаг юм гурав, дөрөв дэх өдрөөсөө худалдаж авахаас илүү зээлэх гэж орж ирэх нь их байна. Жишээ нь, уржигдар 15 ширхэг талх авсан. Өчигдөр гүрийсээр байгаад нэгийг нь өөрөө идээд, нөгөөхийг нь дүүдээ өгч дуусгаад өнөөдөр шинэ талх захьлаа. Ер нь худалдан авалт гэдэг чинь лөөлөө болчихоод байна. Өглөө цөөхөн хүн орж ирээд, өдөр нь хүнгүй, орой ажлаа тараад ганц нэгхэн хүн орж ирж байна даа” хэмээв.                       

Цахилгаан бараагаа үлдээгээд зээл авчихсан хүмүүс хүртэл байна

Цааш энхэл донхол замтай, хаа нэг нохой хуцах гудмаар явбал усны худагтай залгуулж барьсан улаан тоосгон дэлгүүр байх аж. Тухайн дэлгүүр рүү ороход 7 орчим насны хүү: Эгчээ тэрийг авъя.

-Худалдагч: Тэр гэж аль вэ, аль?

-Хүү: Тэр шар ууттай гоймонг.

-Худалдагч: Сайн асуугаад ирээ. Буруу юм аваад явах гэж байгаа юм гэсээр хүүд бэлэн гоймонг өгөөд явуулав. Тус дэлгүүрийн эзэн Дамбад долоон жил дэлгүүр ажиллуулж байгаа агаад өөрийнхөө гудамжны бараг бүх айлын аж амьдралыг мэддэг тул ихэнх айлд нь ойр зуурын зээл өгдөг аж. Мөн уг дэлгүүр “Алив гэрт хүн ирчихлээ. Хиам, зайдас, талх, боорцог, шил архи өгөөч” гэж сандарч ирэх хүмүүсийн хөлөөр тасардаггүй байна. Иргэдийн хувьд хагассайн, бүтэнсайн өдөр болохоор угаалгын нунтаг, савангаас эхлээд л зээл бас дахин зээл аж. Уг дэлгүүрт 5-210 мянган төгрөгийн зээлтэй хүмүүс их байгаа гэв. Тэдгээр дунд өдөртөө зээлээ төлдөг, 14 хоног, 1-2 сар хүлээлгэж төлдөг олон төрлийн хүмүүс байдаг байна. Иргэд нийт өрнийхөө жаахан хэсгийг төлөөд дахин өр тавих нь элбэг. Бүрмөсөн дарах ганц үе нь тэтгэвэр, халамж, хүүхдийн мөнгө буух үеэр нэрээ хараар эрээчүүлж нуруу нь тэнийнэ. Харин удалгүй талх, сүү, мах уутлаж аваад ээлжит ачаагаа үүрнэ. Өрийн дэвтэрт нэг гэрийн аав, хүү хоёр тус тусдаа нэрээ бичүүлсэн нь ч байв. “Сайн найзтайгаа харьцахыг хүсэхгүй байвал мөнгө зээл” гэх үг цахим орчинд өдөр бүр л харагддаг. Хэнийг нь ч сайн мэдэхгүй нэгэндээ хэдэн арван мянгын бараа зээлэх нь зарим иргэдийн нөхөрлөлөөс илүү андлалтай хүнсний дэлгүүр, туйлдсан иргэдийн тарчиг амьдрал. “Хүмүүс хүүхдийнхээ төрсний гэрчилгээ, иргэний үнэмлэх, жолооний үнэмлэх гээд бүхий л бичиг баримтаа тавьж өдөр тутмын хоол хүнсний зүйлс болох талх, элэгний нухаш, сүү, тамхи голцуу авдаг байсан бол одоо гэрийн эд хогшлоо хүртэл тавих болсон” хэмээн дэлгүүрийн эзэн ярих зуураа лангууны ар талын хэсэг рүү зааж “Чи тэрийг хар л даа, тоос сорогчоо хүртэл үлдээчихсэн байгаа биздээ” гээд инээв. Энэ хооронд ганц нэг хүн орж ирэх ч лангууг хэд эргүүлж, тойруулж харж байгаад хоосон гараад явав. Авах зүйл нь байсангүй юу, эсвэл авах бараа нь гэсэн үнэтэй байв уу. Удалгүй бага ангийн хүүхдээ дагуулсан настан ширхгийн тамхи, нэг шуудай мод авч гарахын алдад “энийг авна” гэж хүүхэд нь тийчигнэнэ. Хичээл сургууль эхэлсэн учир өдөртөө хичээл тарах, эхлэх үед хэд хэдэн хүүхэд эцэг, эхийгээ чангаасаар дэлгүүрт орж ирдэг байна. Аргагүй эрхэнд зээлээр ч болтугай эцэг, эхчүүд авч өгөх аж. Гэхдээ зээл өгөхөд зарчим бий. Зээлээр архи, согтууруулах ундааг хэзээ ч дэлгүүрүүд олгодоггүй байна. Архи зээлээр зайлшгүй шаардлагатай байвал эхнэр, нөхөр хоёрын нөхөрт нь бус эхнэрт нь өгдөг аж. Нөхөр бол нэг төрлийн найдваргүй зээлдэгч. Найдваргүй зээлдэгчид хэзээ дахин зээл гарч байлаа даа.

        Бөөний гэх тодотголтой дэлгүүр, захууд гэр хорооллын дэлгүүрт хамаагүй хямд байна

Дараагийн дэлгүүр бол Долоон буудлын зам дагуу байрлах гудамжны үзүүрт байрладаг “Мөнгөн” дэлгүүр юм. Тус дэлгүүр орлого муутай, өдөрт ихдээ л 140 мянган төргөгийн орлоготой байгаа аж. Уг дэлгүүр талх, боорцог гэх гурилан бүтээгдэхүүн худалдан авалт муутай байгаа тул хугацаа нь дуусч  “шатах” тохиолдол гараад байгаагаас болж зарахаа больсон байна.

Дэлгүүрийн худалдагч гэх 40 гаруй насны эмэгтэйгээс иргэдийн худалдан авалтын талаар тодруулахад  “Цагаан сарын үеэр биднийг овоож оцойтлоо ихийг олж байна гэж бодоод байдаг. Гэвч сүүлийн жилүүдэд ямар ч баярын өмнөх долоо хоногт гэр хорооллын дэлгүүрүүд зогсонги байдалд ороод байдаг болчихсон. Ялангуяа Оргил, Номин, Е-Март гэх олон сүлжээ дэлгүүр хаа сайгүй байгуулагдсантай холбоотой иргэд бөөний төв гэх газруудаас баярын зүйлсээ авдаг болсноор гэр хорооллын дэлгүүрүүд эзгүйрдэг. Гэтэл бөөний гэх тодотголтой дэлгүүрүүд нь ихэвчлэн 1000-2000 төгрөг нэмж зардаг. Түүнийг нь иргэд авахдаа үнэтэй байна, бүх юм өсчихлөө гээд хашгичаад байдаг. Жишээлбэл,манайд бэлэн гоймонг 3100 төгрөгөөр зарж байхад сүлжээ дэлгүүрт 3800 төгрөгөөр зарагдаж байна. Аль нь яг бөөний төв болж таарав. Бөөний төв, зах гэхээр л иргэд хямд гэж ойлгодог. Гэтэл Хүчит-Шонхор, Барс, Нарантуул чинь жижиг дэлгүүрээс үнэтэй байна шүү дээ. Тэд үйлдвэрлэгчдээс 500-1000 төгрөг нэмж зарж байхад бид бөөний төвөөс бараа татаад ашиг харна гэвэл иргэд улам л туйлдах биз” хэмээн бухимдангуй ярив. Цалингаа буух бүрт хоол, хүнсээ цуглуулах гэсэн иргэд бөөний төвийг зорино. Харин иргэдийн худалдан авах сэтгэлээр “тоглож” бөөний бус ширхэгийн үнээр зарах нь элбэг аж.

Сүүлийн дэлгүүр болох “Хүнсний мухлаг” гэх бичигтэй жижиг мухлагт орлоо. Ороход нэг нь цай барьсан, нөгөөх нь гал өрдөж суух 70 гаруй насны эхнэр, нөхөр хоёр байв. Тэд хөдөө агаарт гарах сонирхолтой ч эхнэр нь харвалттай тул эмчийн хяналтад байх шаардлагатай юмсанж. Дан ганц хэвтээд байж чадалгүй мухлаг ажиллуулж амжиргаагаа залгуулдаг байна.Тэтгэвэр нь 350 мянгаас 500 мянга болсон нь сайшаалтай ч эм тарианд байдгаа барж байгаа тул арай гэж л хүргэж, оюутангүй тулдаа эмчилгээ оношлогооныхоо мөнгийг илүүчилж байгаагаа учирлав. Тухайн мухлаг сүүлийн 2 сарын хугацаанд бараг л бараа татаагүй аж. Иргэд гэлтгүй энэ хэдэн дэлгүүр нь хүртэл орлого нь өрөндөө  явах болж. Энэ мэтчилэн нийтдээ найман дэлгүүр оров. Иргэдийн худалдан авалт аль алинд нь муу, зээлээс зээлийн хооронд л байгааг худалдагчид ярив. Одоо хаврын бус хухай хоосон хоногийн хоолоо аргацаах зээлийн улирал гэж нэрлэх дээрээ тулжээ.

Шаардах хуудас

Эх сурвалж: Munkh-Erdene Dembereltseren. 2022.02.12

Хотын даргаас өгсөн үүргийн дагуу нийтийн эзэмшлийн зам, талбай дээр хууль зөрчиж барьсан бүх гараашийг чөлөөлж, ногоон байгууламж, авто зогсоол, явган хүний зам барина. Урьдчилсан тооцоогоор тийм 6000 гаруй гарааш бий.

Э.Батшугар: Орон сууцжуулах хөтөлбөр нийгмийн чанартай учраас төр ашиг харах ёсгүй

 Эх сурвалж: sonin.mn, 2022.02.10

УИХ-ын гишүүн Э.Батшугартай ярилцлаа.

 

-Намрын чуулганы турш парламен­тад гишүүдтэй мөр зэрэгцэж хууль батлалцлаа. Чуулган, байнгын хороо, ажлын хэсэг гээд яг “тогоонд” нь “чанагдахад” ямар сэтгэгдэл төрөв. Та гишүүд дундаа залуучуудын тоонд орж байгаа. Суралцахаас гадна шүүмжлэлтэй хандах зүйл байв уу?

 

-Нөхөн сонгуулийн дараа буюу аравдугаар сарын сүүлчээр албан ёсоор тангараг өргөж, ажилдаа орсон. Ингэж тооцвол хоёр сар хагасын хугацаанд чуулганы хуралдаан, байнгын хороо гээд УИХ-ын өдөр тутмын үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцсон байна. УИХ-ын гишүүдийг шүүмжлэхээс илүү сурах зүйл их байгааг мэдэрлээ. Надтай адил 1980-аад оны гишүүд парламентад цөөнгүй байгаа. Залуу хүмүүсийн хувьд санал бодлоо солилцож гар нийлэхээс гадна реформ хийхийг зорьж илүү хүчтэй, тэмүүлэлтэй ажиллахыг хичээж байна. Цаашид ч энэ хүсэл зорилго, тэмүүллээ алдахгүй байх гэдэгт итгэж байгаа.

 

-Намрын чуулганы үр дүнг хэрхэн харж, юуг илүүтэй онцолмоор байна?

 

-Намрын чуулганы хугацаанд Улсын Их Хурал Үндсэн хуульд заасны дагуу 75 удаа хуралдахдаа улс орны хэмжээний бодлогын томоохон асуудлуудыг гаргаж ирж, судалж шийдвэрлэлээ. Оюутолгойн төслөөс Монгол Улс ашиг хүртэх тогтоолыг  баталсан нь түүхэн үйл явдал, ахиц дэвшил байлаа. Ингэснээр Монгол Улс 2.3 тэрбум ам.долларын гадаад өрөө тэглэхээс гадна Оюутолгойн бүтээн байгуулалттай холбоотойгоор ирээдүйд үүсэх төлбөрөөс сэргийлж чадсан. 2.3 тэрбум ам.доллар буюу Монгол Улсын гадаад өрийн 20 хувийг шийдэж чадсанаар зээлжих зэрэглэлээс эхлээд олон талын ач холбогдолтой. Оюутолгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалт эрчимтэй явагдсанаар өнөөгийн Оюутолгойн экспорт гурав дахин өсөх юм. Үр дүнд нь гадаад валютын урсгал нэмэгдэхийн хэрээр дотоодын үйлдвэрлэл тэлнэ. Ингэснээр төгрөгийн ханш чангарч долларын үнэ сулрах суурь нөхцөл бүрдэнэ.

 

Хоёрдугаарт, Засгийн газраас өргөн барьсан Шинэ сэргэлтийн бодлогыг онцолмоор байна. Энэ бодлогыг хэрэгжүүлж чадвал Монгол Улсын эдийн засагт томоохон өөрчлөлт, эерэг үр дүн авчирна гэж харж байгаа. Шинэ сэргэлтийн бодлогыг боловсруулсан багийнхны хэлж буйгаар эдийн засаг тэлж, экспорт нэмэгдэж, ажлын байр олноор бий болох юм.

 

 

Шинэ сэргэлтийн бодлого хэрэгжсэнээр дотоодын нийт бүтээгдэхүүн богино хугацаанд хоёр дахин тэлнэ. Эдийн засгийн урт хугацааны өсөлтийг зургаан хувьд барих төлөвтэй байна. Мөн боомтын хөрөнгө оруулалтыг бүрэн хэрэгжүүлж чадвал экспорт ойрын хугацаанд хоёр дахин нэмэгдэх, эрчим хүчнээс бүрэн хамааралтай байдлыг халж, дотооддоо үйлдвэрлэдэг болох нь эдийн засгийн тусгаар тогтнолоо бэхжүүлж буй хэрэг юм.

 

 

 

Богдхан төмөр зам баригдвал Улаанбаатарын түгжрэл буурах, хот хөдөөгийн хөгжлийн зөрүү арилахаар байгаа. Ирэх жилүүдэд 5000 км төмөр зам барихаар төлөвлөсөн нь баруун, зүүн талын алслагдсан хэсгийг холбож том зургаар харвал Монгол Улсыг бүхэлд нь бүрхэнэ гэж харж байна. Эдийн засгийн үр дагавар хэмжээлшгүй. Алтанбулагаас Эрээн хүртэл хөндлөн гулд хурдны зам баригдсанаар транзит улс болох зорилт хангагдана гэж харж байгаа.

Мөн социал демократ үзэл бодол буюу нийгмийн дундаж давхаргыг дэмжсэн бодлогыг хэрэгжүүлнэ гэдгээ МАН зарлалаа. Өөрөөр хэлбэл, нийгэм болон газрын баялгийг тэгш хүртээх, эрүүл мэнд, боловсролын үйлчилгээ тэгш, чанартай байна гэж ойлгож болно.

Ард иргэд нь аз жаргалтай сэтгэл тэнэгэр байдаг улс орнуудад эрүүл мэнд, боловсролын үйлчилгээ үнэ төлбөргүй, хүртээмжтэй, чанартай байдаг. Улсын төсөв нэмэгдэж байж л ахмадуудын тэтгэвэр өсч, Монгол Улс хангалттай ажлын байртай үйлдвэрлэгч орон болох зорилго биелнэ. Хамгийн чухал нь эдийн засаг талаасаа гадаад валютын нөөц нэмэгдэж, төгрөгийн ханш чангарч, доллар хямдрах үр нөлөө үзүүлнэ гэж харж байгаа. Харамсалтай нь өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын экспорт Гашуунсухайт, Эрээн гэсэн хоёрхон боомтоос бүрэн хамааралтай байна. Импортын 70 хувь нь урдаас, шатахуунаа хойд хөршөөс авч байгаа. Үүний горыг цар тахал бидэнд ойлгууллаа. Урд хил хаагдахад Монгол Улсын эдийн засаг бараг тэр чигтээ зогсч байгаа гашуун үнэнтэй нүүр туллаа. Тиймээс Шинэ сэргэлтийн бодлогын хамгийн эхэнд боомтын шинэчлэлийг онцолж байгаа нь учиртай. Боомтод хөрөнгө оруулж дэд бүтцийг холбож чадвал хил хаагдсан ч өнөөдрийнх шиг бэрхшээлтэй тулгарахгүй. Импорт, экспортоо тасалдахгүйгээр явуулах бүрэн бололцоотой болно.

 

-УИХ-ын гишүүний хувьд хуулийн төсөл, ажлын хэсгийн хуралдаанд ямар үүрэг оролцоотой ажиллав. Богино хугацаа ч гэсэн бүтээмжээ хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-Юуны түрүүнд УИХ-ын чуулган, байнгын хороодын хуралдаанд бүрэн ирцтэй суулаа. Ямар нэг шалтгаанаар таслах, чөлөө авах зүйл байсангүй.

Энэ удаагийн чуулганаар Монгол Улс анх удаа Виртуал хөрөнгийн хуулийг баталлаа. Миний бие ч энэ хуульд нэлээн анхаарал хандуулж судалж, үүрэг оролцоотой байхыг хичээлээ. Чуулганы хуралдаан дээр тодорхой байр сууриа удаа дараа илэрхийлж ирсэн. Виртуал хөрөнгө дэлхий нийтэд арваад жилийн өмнө үүсч, сүүлийн хоёр жил маш хурдацтай хөгжиж эрчээ авч байгаа санхүүгийн хэрэгсэл учраас үүнтэй холбоотой  хууль эрхзүйн зохицуулалтыг аль нэг улс одоогоор бүрэн төгс хийсэн практик байхгүй. Энэхүү санхүүгийн хөрөнгийг зохицуулах хууль эрхзүйн орчин манай улсад байхгүйтэй холбоотойгоор сүүлийн нэг жилд койнууд борооны дараах мөөг шиг гарч ирлээ. Энэ олон зах замбараагүй койноос болж виртуал хөрөнгийн хөөсөнд хууртсан хөрөнгө оруулагчид, иргэдэд томоохон санхүүгийн эрсдэл үүсч болох тул УИХ яаравчлан Виртуал хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэгчийн хуулийг баталлаа. ФАТФ-ын зөвлөмж ч үүнд хамааралтай.

 

 

Мөн Нийгмийн даатгалын багц хуульд нэлээн ач холбогдол өгч судалж оролцоотой ажиллахыг хичээж байна. Энэ хууль батлагдсанаар иргэдийн олон жилийн турш ярьж ирсэн ирээдүйд тэтгэвэр өвлөгдөх боломж бүрдэнэ.

 

 

Тэтгэврийг хэрэглээний үнийн индекстэй холбох, суурь тэтгэвэр, хувийн тэтгэврийн сан гэсэн шинэ тулгуур бодлого яригдаж байна. Монгол Улсын иргэн бүрт хамаатай, зөв батлагдаж чадвал үр өгөөжийг нь одоо болон ирээдүйд олон хүн хүртэх учраас онцгой анхаарах ёстой. Өнөөдөр ажлын гараагаа эхэлж байгаа залууст хамгийн чухал хууль болж байна.

Уул уурхайн биржийн хуулийг хэлэлцэж эхэлсэн үеэс нь дэмжсэн. Монгол Улсад уул уурхайн бирж байгуулах нэн шаардлага бий болсон. Хэдийгээр 100 жилээр хоцорсон ч өнөөдөр ч болтугай хөндөж байгаа нь сайн хэрэг. Монгол Улсад бүрэн утгаараа хэрэгжиж олон улсын IT системтэй холбогдож, стандарттай болж чадвал дэлхийн биржийн бүх тоглогчид орж ирэх бололцоо нээгдэнэ. Чикагогийн уул уурхайн бирж дээр өдөрт нэг триллион ам.долларын арилжаа явагдаж байдаг нь эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын ямархуу эх үүсвэр гэдэг нь харагдаж байгаа байх. Зөв менежмент, хөгжүүлэлт хийж чадвал эдийн засгийн тулгуур болох ч боломжтой. Энэ бүхний үр шимээр эдийн засаг тэлж, төсөв нэмэгдсэнээр Монгол Улсын иргэн бүрт өгөөж нь очно. Орон сууцжуулалт, зам, гэрэлтүүлэг илүү олон баригдаж, тэтгэвэр тэтгэмж нэмэгдэнэ.

 

Мөн хаврын чуулганы хэлэлцэх асуудалд чухал хуулиуд орсон. Тэдгээр хуулиудад үүрэг оролцоотой байхаас гадна хууль санаачлахад анхаарч ажиллана.

 

 

ГАДНЫ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТААР ИРГЭДИЙГ ОРОН СУУЦЖУУЛАХ АСУУДЛЫГ ШИЙДВЭРЛЭЖ БОЛНО

 

 

-Таны сонгогдсон тойрог бол гэр хороолол ихтэй. Агаарын бохирдол, замын түгжрэлтэй тэмцэх гарц шийдлийг хэрхэн харж байна вэ?

 

-Улаанбаатарчууд нийтээрээ утаа, замын түгжрэлд бухимдаж байна. Нэг түлшийг нөгөөгөөр сольсноор утаа богино хугацаандаа багасч болох ч урт хугацааны шийдэл биш. Өөрөөр хэлбэл, утааг бодитоор бууруулахын тулд орон сууцжуулахаас өөр арга байхгүй. Хямд хүртээмжтэй орон сууцжуулж чадвал зөвхөн утаа биш хөрсний бохирдлыг давхар шийдвэрлэснээр иргэдийн амьдралын чанар дээшилнэ. Иргэдийн эрүүл аюулгүй орчин бол амьдралын нэг баталгаа шүү дээ. 2013 онд Улаанбаатарт 350 мянган иргэн гэр хороололд амьдарч байсан. Харин тухайн жил ипотекийн зээлийн тогтолцоо үүссэнээс хойшхи 8-9 жилд 100 мянган иргэн буюу гуравны нэг нь банкны найм болон зургаан хувийн хүүтэй зээлээр орон сууцанд орсон байна. Үүнээс харахад гэр хорооллын иргэдийг богино хугацаанд орон сууцжуулах бүрэн боломжтой.

 

 

Манай 28 дугаар тойрогт 29 мянган өрх гэр хороололд амьдарч байна. Энэ олон орон сууцыг нэг, хоёр жилийн дотор барьж иргэдийг оруулах хэцүү. Гэхдээ ямар ч байсан санхүүгийн механизмыг сайжруулж илүү хүртээмжтэй болгох суурь нөхцлийг бүрдүүлэхийн төлөө ажиллана. Ипотекийн зээлийн хүү, урьдчилгаа төлбөрийг багасгахад анхаарна.

 

 

 

Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийг эрчимжүүлэх нь зүйтэй. Гэхдээ айл бүрийг орон сууцанд оруулна гэж шахахаас илүү хаус хотхонд амьдрах боломжоор хангах хэрэгтэй. Төвийн дэд бүтцийг татаж өгөх ёстой. Яг энэ цаг үед авах арга хэмжээ бол утаа ихэсч байгаа шалтгаан нөхцлийг тодруулж, шат дамжлага, дүрэм журам болгон дээр дүн шинжилгээ хийх ёстой. Ямар нэг гарц гаргалгаа байж л таарна. Тойргийн гишүүний хувьд холбогдох байгууллагуудаас тодруулж, шахаж, шаардаж ажиллаж байгаа.

-Ипотекийн зээлийн хүүг дахин бууруулах боломжтой юу?

 

-Ипотекийн зээл иргэдэд илүү хүртээмжтэй байх ёстой. Барьцаа хөрөнгө болон урьдчилгаа төлбөрийг багасгаж, зээлийн хүүг бууруулах шаардлагатай. Ипотекийн зээлийн хүүг зургаан хувиас бууруулах бололцоотой гэж харж байгаа. Учир нь иргэдийг орон сууцжуулна гэдэг ашгийн бус нийгмийн чанартай ажил учраас төр ашиг харах ёсгүй. Иргэдийн амьдралын чанар дээшлэхээс гадна агаар, хөрсний бохирдлыг давхар шийдвэрлэнэ гэдэг цэвэр нийгмийн чанартай зүйл юм. Харин ашгийг нь монголчууд нийтээрээ хүртэж байгаа юм.

 

Орон сууцжуулах ажлыг эрчимжүүлэхийн тулд дан ганц ипотекийн зээл гэхгүйгээр түрээсийн орон сууц, ахмад болон тусгай хэрэгцээт иргэдэд чиглэсэн хөтөлбөр байж болно.

 

-Хямд үнээр орон сууцжуулья гэхээр төр санхүүжилт дээрээ гацчихдаг л даа. Бусад улс орны туршлагаас харахад өөр ямар гарц шийдэл байж болох вэ?

 

-Монгол Улсын эдийн засаг, төсөв хязгаартай. Тэгэхээр санхүүгийн механизмыг шийдвэрлэхийн тулд өөр хувилбаруудыг хайж гадны туршлагыг Монголын хөрсөнд зөв буулгах ёстой. Миний судалж мэдсэнээр гадны хөрөнгө оруулалтаар иргэдийг орон сууцжуулах асуудлын нэг хэсгийг шийдвэрлэж болно. Тиймээс 2022 онд яг энэ чиглэлд анхаарч ажиллахаар төлөвлөж байна. Хөрөнгө оруулалтаас гадна зээлийн тогтолцоогоо эргэж харах ёстой гэж боддог. Ялангуяа, ашгийн бус нийгмийн чанартай хөтөлбөрийг санхүүжүүлэх зээлийн зарчмыг дахин бодож үзэх нь зүйтэй.

Олон улсад нийгмийн чанартай төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлдэг агаарын бохирдлыг бууруулах, ногоон хөгжлийг дэмжих зэргээр төрөл бүрийн сангууд байдаг. Тэдэнтэй холбоо тогтоож санхүүжилт хүсэх бололцоотой. Иргэдийг орон сууцжуулсны үр дүн нь байгаль дэлхийд ээлтэй, агаарын бохирдлыг бууруулах онцгой ач холбогдолтой гэдгээ таниулж, холбоо тогтоох арга хэрэгсэл, механизмаа хайх хэрэгтэй.

 

-Дан ганц ипотек ч  биш. Банкны зээлийн хүү нийтээрээ манай улсад хэт өндөр байгаа нь бизнес эрхлэгчдээс эхлээд иргэдийг сөхрүүлж байна. Зээлийн хүүг бууруулахын тулд гадны банкийг оруулж ирэх асуудал парламентаар удаа дараа яригдаж байсан. Эдийн засагчийн хувьд гадны банкийг оруулж ирэх эрсдэл, ач холбогдлыг хэрхэн хардаг, ямар байр суурьтай байдаг вэ?

 

-Банкны хүү буурах суурь нөхцөл бүрдэх ёстой. Үнийн өсөлт, инфляциа тогтвортой байлгаж чадвал хадгаламжийн хүү буурна. Хадгаламжийн хүү мөнгөний эрэлттэй шууд холбоотой. Банкинд хадгалуулсан мөнгөний хүү дотоодын үнийн өсөлтөөс өндөр байдаг. Ингэж байж ард иргэд, аж ахуйн нэгжийн мөнгийг хадгалж байна шүү дээ. Гэхдээ хадгаламжаас өндөр хүүтэй зээл олгож байж банк тогтвортой үйл ажиллагаа явуулна. Инфляц тогтвортой байх эсэх нь дан ганц банкны хүү биш иргэдийн бодит орлоготой ч холбоотой.

 

 

Гадны банкийг оруулж ирэх нь тодорхой хэмжээнд санхүүгийн системийг либералчилж байгаа учраас нэг их буруудахгүй гэж боддог. Гэхдээ манай улсын өнөөдрийн нөхцөл байдал ямар байгааг бодолцох хэрэгтэй. Гадны банкийг оруулж ирснээр зээлийн хүү буурах уу үгүй юу гэдгийг баттай хэлэх боломжгүй.

 

 

 

Гадны банкийг оруулж ирэхтэй холбоотой Балтыкийн орнуудын гашуун туршлага байдгийг хэлэх хэрэгтэй байх. 2008-2009 онд Балтыкийн орнуудын санхүүгийн системийн 80-90 хувийг гадны банк санхүүгийн байгууллага бүрдүүлж байсан. Гэтэл санхүүгийн хямрал болоход гадны банкуудын толгой компаниуд дампуурснаас Балтыкийн орнуудад үйл ажиллагаа явуулж байсан банкуудын үйл ажиллагаа зогсчихсон. Үүний улмаас санхүүгийнх нь систем тэр аяараа нурж эдийн засгийн цунами болсон харамсалтай жишээ бий. Энэ мэтээр гадны орнуудын сайн, муу жишээг сайн судлах хэрэгтэй болов уу. Түүнчлэн санхүүгийн системийн тусгаар тогтнолын байдлаа тодорхой хэмжээнд хадгалах нь зүйтэй гэж бодож байна.

 

 

МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИЙН САЛБАР ДЭЛХИЙТЭЙ ИЖИЛ ГАРААНААС ТЭГШ ХӨГЖИХ БОЛОМЖ ОЛГОЖ БАЙНА

-Нөхөн сонгуулиар тойрогтоо нэлээн олон удаа очсон байх. Тангараг өргөж гишүүн болсноос хойш тойргийнхоо иргэдтэй харилцаа холбоо ямар байна вэ. Нийслэлийн тойрог арай илүү ойр ажиллах онцлогтой шүү дээ?

 

-Тойргийн гишүүд, сонгогчид, дүүрэг, хорооны удирдлагуудтайгаа байнга холбоотой байдаг. Тойрогт хийх ажлуудаа зөвлөдөг. Ер нь боломж гарвал уулзахаас гадна санал хүсэлтийг нь ямар нэг хэлбэрээр сонсох, эргэх холбоотой байх нь УИХ-ын гишүүний зайлшгүй хийх ёстой ажлын нэг гэж боддог. УИХ-ын гишүүн хууль батлахаас гадна сонгогчдоо төлөөлөх үндсэн үүрэгтэй.

Тойргийн иргэдээс ирүүлсэн өргөдлийг ямар нэг байдлаар нэг бүрчлэн шийдвэрлэхийг хичээж байна. Ажил албаны шугамаар холбогдох байгууллагууд руу нь уламжлахаас гадна хувиараа ч шийдвэрлэж байгаа зүйлүүд бий. Үүнийхээ эрчийг алдахгүй, цалгардуулахгүй гэж боддог. Чуулган завсарласан, завсарлаагүй аль ч үед анхаарах асуудлын гол цөм нь байх болно.

Нийслэлийн тойргоос сонгогдсон нь арай илүү боломж юм болов уу. Өглөө, оройдоо, амралтын өдрөөр, ажлын зав чөлөөгөөр давхиад очиж болдог. Мөн миний бие төлөөлөгч тойрогтоо байнгын үйл ажиллагаа явуулж, иргэдтэй эргэх холбоотой ажиллаж байна.

 

-Оны өмнөхөн төсөв батлагдсан. Сонгинохайрхан дүүрэгт энэ жил бүтээн байгуулалт хэр өрнөх вэ. Тэр дунд иргэдийн амьдралын чанарыг дээшлүүлэх, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээний хүртээмжийг тэлсэн ямар ажил байна вэ?

 

-Дүүргийн удирдлагууд, хот, Засгийн газар, УИХ-ын түвшинд гар нийлж хамтарч ажиллаж чадвал хамгийн хурдтай хөгжиж цэцэглэсэн жишиг дүүрэг болох боломжтой. Агаар, хөрсний бохирдол, ажилгүйдэл, сургууль, цэцэрлэгийн хүртээмжийг хамгийн сайнаар шийдвэрлэхийн төлөө гар бие оролцож болох бүхий л хүмүүстэй хамтарч хичээж ажиллана.

Манай дүүрэгт бусдыг бодвол харьцангуй өндөр төсөв батлагдсан. Энэ нь хүн амын тоотой ч холбоотой. Энэ онд хийгдэж байгаа томоохон бүтээн байгуулалт гэвэл Баянхошуу дэд төв байна. Иргэд заавал хотын төв рүү явж цаг зав, хугацаа алдахгүйгээр хамгийн ойроос төв, хувийн хэвшлийн үйлчилгээг авах боломж бүрдэх юм. Төвийг дагасан дэд бүтэц хөгжиж байна. Мөн Хүүхэд залуучуудын театр баригдаж энэ онд багтаж ашиглалтад орно. 1990-ээд онд татан буугдсан театрыг 30 гаруй жилийн дараа  Сонгинохайрхан дүүрэгт сэргээн барьж, хүүхэд залуусын сурч хөгжих, аятай таатай нөхцлийг бүрдүүлж байгаагаараа онцлогтой. Нэгдүгээр хорооллын байрнуудын фасадны асуудал энэ ондоо багтаад шийдэгдэж дуусна. Дулаарахаар барилгын ажлууд хийгдэж эхэлнэ. Мөн 28 дугаар тойрогт 2022-2023 онд зургаан сургууль, 11 цэцэрлэг баригдана гэж тооцвол хүртээмж, анги дүүргэлт, ачаалал улсын дундаж руу орох юм. Нэг багшид оногдож байгаа хүүхдийн тоо өнөөдөр 24 байгаа. Харин олон улсын жишгээр нэг багшид 15.5 гэж тооцдог. Ингэж харвал ойрын хугацаанд дэлхийн стандартад хүрэх болов уу гэж харж байна. Улаанбаатарын хоёр дахь том мөсөн ордон Сонгинохайрхан дүүрэгт баригдаж эхлэх гэж байна. Ингэснээр тэшүүр өмсөхийг хүсдэг хүүхэд болгоны мөрөөдөл биелэх сайхан боломж бүрдэнэ. Энэ мэтээр яриад байвал олон зүйл бий.

 

Жижиг дунд үйлдвэрлэгчдийг дэмжих шаардлага маш өндөр байна. Уул уурхай экспортын 94 хувийг эзэлж байгаа хэрнээ ажлын байрны 24-хөн хувийг бүрдүүлж байх жишээтэй.

Тиймээс ажлын байрны 70 гаруй хувийг бүрдүүлж байгаа жижиг дунд үйлдвэр эрхлэгчдийг дэмжиж чадвал ажлын байр нэмэгдэж, эдийн засаг тэлнэ. Тухайлбал, ЖДҮ эрхлэгчдийн хамгийн том сорилт болох эргэлтийн хөрөнгийг шийдвэрлэж өгөхийн тулд ипотекийн зээлтэй ижил санхүүгийн механизмыг нэвтрүүлж болно. Дэмжлэг олгох зээлээ зорилтот хэрэглэгчдэд хүргэх хамгийн сайн хувилбарыг олох ёстой. Өмнөх гашуун туршлагыг давтаж хэрхэвч болохгүй.

 

-Залуу хүний хувьд нийгмийн юуг өөрчлөхийг хамгийн ихээр хүсдэг вэ. Ямар амбиц байна вэ?

-Бусад орны сайн туршлагыг Монголын хөрсөнд нийцүүлж, нутагшуулахыг хүсдэг. Үүний тулд хамгийн түрүүнд чанартай боловсрол эзэмшиж, тэр хэрээр цалин хангамж өндөр байгаасай. Тэр тусмаа залуу гэр бүлийг дэмжих санхүүгийн оновчтой механизмыг нээж өгөхийг зорьж байна.

Монгол Улс байгалийн баялаг арвинтай. Экспортод гарч байгаа түүхий эд ямар ч боловсруулалт, нэмүү өртөг шингэхгүйгээр гарч байна. Гэтэл ган хайлуулаад экспортод гарах бүрэн бололцоотой. Ядаж өөрсдөд маань төмрийн хүдэр байгаа учраас арматураа дотооддоо үйлдвэрлэж болно шүү дээ. Хүнд үйлдвэрийн технологийг авчраад хөгжүүлж чадвал эдийн засаг хурдтай тэлэх бололцоотой. Зэсийг шороогоор нь гаргахгүйгээр хайлуулах үйлдвэр бариад зэс утас хийж яагаад болохгүй гэж. Сүүлийн 30 жилд олон боломжоо алдлаа. Цаашид алдагдсан боломжоо давтахгүйгээр шинэ сэргэлтийн бодлогыг салбар тус бүрээр нь хэрэгжүүлээсэй гэж бодож байна.

Монгол Улсын эдийн засгийг зөвхөн уул уурхайгаар биш олон төрлөөр солонгоруулж, эдийн засгийн бүтцээ өөрчилж эрчимтэй хөгжүүлэх цаг ирсэн. Дэлхий нийтэд эдийн засгийн тэсрэлт хийж байгаа мэдээллийн технологи, ногоон хөгжлийн салбарт манлайлж чадвал  асар их ирээдүй харагдаж байгаа. Цаашид эдийн засгийн бас нэг тулгуур багана нь мэдээллийн технологийн салбар болж байна. Крипловалют, блокчейн технологи гэрлийн хурдаар хөгжиж байна. Үүнтэй холбоотойгоор УИХ-аас Виртуал хөрөнгийн хуулийг баталсан нь нэг том алхам боллоо. Энэ салбарт хугацаа алдахгүй хөдөлж байж л үр шимийг нь хурдан хүртэхээс гадна олон улсын жишигтэй хөл нийлүүлж чадна. Мэдээлэл технологи, программ хангамжийн салбарт дэлхийд өрсөлдөх  нь хамаагүй хялбар байдаг.

Учир нь энэ салбар бол дэлхийн улс орнуудад ижил гараанаас эхлэх тэгш боломжийг олгодог. Хамгийн гол нь бид боловсон хүчнээ сайн сургаж бэлтгэж чадвал их хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардахгүйгээр дэлхийтэй хөл нийлүүлж, түрүүлж алхаж чадна.Жишээлбэл, Энэтхэгийн мэдээллийн технологийн сургуулийн оюутнууд Японы шинэ онгоцны буудлын программ хангамжийг боловсруулж олон улсын жишигт нийцсэн маш өндөр цалинтай болох зэргээр цахиур хагалж байна. Ийм боломж монгол залуучуудад ч нээлттэй байгаа. Энэ мэтчилэн бодож зорьж байгаа олон зүйл байна.

 

 

С.Уянга

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

Нийслэлийн хэмжээнд 2021 онд 131.49 га талбайд нөхөн сэргээлт хийжээ

Эх сурвалж: ikon.mn, 2022.02.10

Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт 2018 онд уул уурхайн үйл ажиллагааны улмаас эвдэгдсэн газрын тооллого судалгааг хийхэд нийт 2,412 га талбай эвдрэлтэй байгаа нь тогтоогдсон.

Тус эвдэгдсэн газрыг дүүрэг тус бүрээр ангилбал Багануурын уурхайн 1,179 га, Налайхын бичил уурхайн 667 га үүнээс 338 га талбай нь тодорхой эзэн холбогдогчгүй гар аргаар нүүрс олборлосны улмаас ухагдаж эвдэгдсэн, үлдсэн 566 га талбай нь түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын олборлолтын улмаас эвдэгдсэн байна.

Эзэн холбогдогчгүй, нийтийн эзэмшлийн 338 га талбайгаас нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр 2018-2021 оны хооронд 124.7 га талбайг нөхөн сэргээсэн бөгөөд үүнээс 2021 онд Налайх дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр “Их уурхайн” орчимд бичил уурхайн улмаас ухагдаж эвдэгдсэн 25 га талбайд мэргэжлийн эрх бүхий байгууллагаар нөхөн сэргээлтийг хийж гүйцэтгүүллээ.

Ингэснээр тодорхой эзэн холбогдогчгүй гар аргаар нүүрс олборлосны улмаас ухагдаж эвдэгдсэн 213.3 га талбай нөхөн сэргээгдээгүй үлдээд байгаа ба цаашид үе шаттай нөхөн сэргээлтийг хийхээр төлөвлөн ажиллаж байна.

2021 онд Нийслэлийн Засаг даргын 2021 оны А/143 дугаар захирамжийн хүрээнд “Нөхөн сэргээлт-2024’’ арга хэмжээний хүрээнд түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй 29 аж ахуйн нэгж 31.41 га талбайд техникийн, 8.43 га талбайд биологийн нөхөн сэргээлтийг хийж гүйцэтгүүлэн, ажлын хэсэг хүлээн авсан.

Мөн нийслэлийн Налайх, Сонгинохайрхан, Хан-Уул дүүргүүдийн нутаг дэвсгэрт эвдэрч эзэнгүй орхигдсон газрын нөхөн сэргээлтийг өөрийн хөрөнгөөр хийх хүсэлт гаргасан 2 иргэн, 5 аж ахуйн нэгжтэй 16.25 га талбайг нөхөн сэргээлгэхээр “Газрын хэвлийг нөхөн сэргээх тухай гэрээ”-г байгуулж, нөхөн сэргээгээд байна.

Тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуй нэгж болон иргэдээс гадна нийслэлийн Байгаль орчны газрын даргын 2021 оны А/109 дүгээр тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсэг Монгол Улсын Засгийн газрын 2019 оны 184 дүгээр тогтоолд тусгасны дагуу Улиастайн уулзвараас Налайх-Чойрын уулзвар хүртэлх авто замын ажилд дайрга ашиглах, нөхөн сэргээх тухай №БО-2019/24 дугаартай гэрээг байгуулсны дагуу Баянзүрх дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт 8.9 га, 12.3 га, 29.2 га нийт 50.4 га талбайд газрын хэвлийн нөхөн сэргээлтийг хийж гүйцэтгүүллээ.

Ингэснээр нийслэлийн нутаг дэвсгэрт 2021 оны байдлаар нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр болон хоёр иргэн, 32 аж ахуйн нэгжийн хөрөнгөөр нийт 131.49 га талбайд техникийн 83.83 га талбайд нь биологийн нөхөн сэргээлтийг тус тус хийлгэж ажиллалаа.

"Хөнгөн галт тэрэг, хурдны зам гэсэн хоёр төслийг таван жилийн дотор багтаан хийх саналыг БНХАУ-д тавьсан"

Эх сурвалж: ikon.mn, 2022.02.10

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн БНХАУ-д хийсэн ажлын айлчлалын  үеэр нийслэл Улаанбаатар хоттой холбоотой ямар асуудлыг хөндөн ярилцаж, ямар гарц, шийдэлд хүрсэн талаар Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазараас тодрууллаа. 

-Ерөнхий сайдын БНХАУ-д хийсэн айлчлалын үеэр нийслэл Улаанбаатар хоттой холбоотой ямар асуудлыг хөндөж, ямар шийдэлд хүрсэн бэ?

-Улаанбаатар хот бол улсын нийт хүн амын тал хувь нь амьдарч буй нийгэм, эдийн засгийн томоохон цогцолбор. Тийм ч учраас шийдэх ёстой олон асуудал байгаа. Төсөв, санхүү, хөрөнгө оруулалтын боломж, бололцоо хумигдмал байгаа цаг үед хотын хөгжил улс төрийн зөв шийдвэр гарсан үед бий болдог. Энэ үед Монгол Улсын Ерөнхий сайдын албан ёсны ажлын айлчлал БНХАУ-д тав хоног үргэлжилсэн. Айлчлалын бүрэлдэхүүнд хотын удирдлагыг оролцуулсан нь хүн амын 50 хувь нь амьдарч байгаа Улаанбаатар хотод Монгол Улсын Засгийн газраас онцгой ач холбогдол өгч ажиллаж байгаагийн илрэл.

Улаанбаатар хотын түгжрэл тулгамдаж байгаа асуудлын нэгдүгээрт байдаг. Тиймээс түгжрэлийг шийдэхэд Ерөнхий сайдын зүгээс онцгой анхаарч, үндэсний хороо байгуулж, Засгийн газраас Улаанбаатар хотын улсын төсөвт төвлөрүүлдэг 420 тэрбум төгрөгийн орлогыг үлдээж, хөрөнгө оруулалтыг дэмжих шийдвэр гаргасан. УИХ-ын зүгээс ч Улаанбаатар хотын эрх зүйг анхаарч дэмжсэн. Энэ нь УИХ, Засгийн газрын түвшинд хотдоо онцгой анхаарч байгааг олон улсын түвшинд харуулсан үйл явдал.

Хэдий цар тахалтай байсан ч БНХАУ олимп зохион байгуулж, дэлхийн олон орны Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, удирдлагуудыг оролцуулсан нь бидэнд олдож буй том боломж байсан. Манай Ерөнхий сайд боломжийг зөв, үр дүнтэй,  багийн зохион байгуулалтыг оновчтой хийж, маш үр дүнтэй ашигласан.

Айлчлалын үеэр хэлэлцсэн асуудалд Улаанбаатар хоттой холбоотой хоёр том төслийг багтаасан нь  олзуурхууштай хэрэг. Эхний төсөл нь Улаанбаатар хотын нийтийн тээвэрт шинэ хэлбэрийн нийтийн тээвэр бий болгох тухай асуудал байлаа. Баганан тулгуурт хөнгөн галт тэрэг буюу LRT-ийг гүүрэн байгууламж хэлбэрээр барьж байгуулах шийдлийг гаргасан. Энэхүү хөнгөн галт тэрэг  байгуулах төслийн хүрээнд таван жилийн хугацаанд гурван чиглэлд 50 км орчим үргэлжлэх гүүрэн байгууламж байгуулахад БНХАУ-ын талаас, тэр дундаа Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооноос онцгой анхаарч,  бүх талын дэмжлэг үзүүлэхээ илэрхийлсэн.

Манай Улаанбаатар хот аюулгүйн гуравхан гарцтай. Газар хөдлөлт болоод бусад төрлийн гамшиг, аюул тохиолдлоо гэхэд улаанбаатарчууд маань хотоос гарах гарцан дээрээ, гудамжиндаа түгжрэх аюул бий. Тиймээс тойрог зам байгуулж, хотын иргэдийн амь нас, эрүүл мэнд, цаашлаад эд хөрөнгийг авран хамгаалах гарц шийдэл болгож, тойрог хэлбэрийн хурдны замыг байгуулахаар төлөвлөсөн. Энэ хүрээнд нэг талдаа гурван эгнээ, хоёр урсгалтай хурдны зам байгуулах асуудлыг айлчлалын үеэр ярилцсан.

-Томоохон төслүүдийн моторыг нь асаагаад, түлхүүрийг нь эргүүлэхийн тулд бид нэн түрүүнд юү хийх ёстой вэ?

-Биднээс ихээхэн зүйл шалтгаална. Нэгдүгээрт, бид хэлсэн ярьсандаа байх ёстой. Хоёрдугаарт, сахилга баттай байх ёстой. Гуравдугаарт, харилцан ашигтай хамтын ажиллагаа гэдэг ойлголтыг суулгах ёстой. Ямар ч харилцаа, бизнест хоёр талын хамтын эрх ашиг гэдэг зүйл зайлшгүй яригддаг.

Түүнчлэн төрийн хүнд суртлыг арилгаж, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх учиртай. Төрийн хүнд суртал, авлига гээчийг байхгүй болгож байж бид урагшилна. Ерөнхий сайдын дэвшүүлсэн Шинэ сэргэлтийн бодлогын хүрээнд төрийн бүтээмжийг дээшлүүлэх ажлыг онцгойлон анхаарч, хувийн хэвшлээ дэмжсэн бодлогыг хэрэгжүүлэх ёстой. Энэ тухай олон жил ярьсан учраас иргэд эргэлзэж байж магадгүй. Гэвч бид хийх ёстой. Төр нь гол зохицуулалтыг хийгээд, бусад ажилд нь төр оролцох шаардлагагүй гэсэн үзэл санааг дэвшүүлж байна. Ингэснээр олон аж ахуйн нэгжийн үүрэг, оролцоотойгоор ажлын байр ч нэмэгдэнэ, хувийн хэвшлийн эдийн засгийн боломж ч өргөжнө.

-Нийслэл Улаанбаатар хотын түгжрэлийг бууруулахаар маш олон төсөл, хөтөлбөр санаачлан, эхлүүлдэг ч төд удалгүй замхардгийг иргэд шүүмжилдэг. Айлчлалын үеэр хэлэлцсэн нэг асуудал нь хөнгөн галт  тэрэг гэлээ.  Таван жилийн дотор гурван чиглэлд, 50 км орчим урттай хөнгөн галт тэрэгний замыг бүтээн байгуулах ажил хэр бодитой бол?

-Улаанбаатар хотод хэрэгжүүлэх гэж буй төсөл, арга хэмжээг олон жил ярьсан. Э.Бат-Үүл даргын үед нэг хэсэг сайн явсан ч багийн зохион байгуулалтад орж, ойлголцож чадаагүй болов уу. Өөрөөр хэлбэл, УИХ, Засгийн газрын зүгээс бүрэн дэмжлэг үзүүлж чадаагүй. Харин энэ асуудал өдгөө МАН эрх барьж байгаа цагт гарахгүй байгаа нь давуу тал. Ялангуяа одоо УИХ, Засгийн газрын зүгээс Улаанбаатар хотын асуудлуудыг бүрэн дэмжиж байгаа. Тэгэхээр бид аливаа төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ ТЭЗҮ-ийг зөв тооцоолж, санхүү, эдийн засгийн дэмжлэгээ авч байж амласан амлалтаа биелүүлнэ.

Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд хийсэн ажлуудаас хэд хэдэн зүйлийг онцолмоор байна. УИХ-ын зүгээс хууль, эрх зүйн тал дээр маш сайн суурь дэмжлэг үзүүлж, Улаанбаатар хот бие даасан эдийн засагтай болох суурь алхмыг хийж өгсөн. Төсөв, санхүүгийн тухайд Ерөнхий сайд болон Сангийн сайд Улаанбаатар хотын 420 тэрбум төгрөгийн төсвийг хотод нь үлдээх шийдвэрийг гаргасан. Эдгээр дотоод зохион байгуулалтыг гадаадын томоохон байгууллагууд зүгээр өнгөрөөхгүй. Ялангуяа дэлхийн санхүүгийн байгууллагуудын зүгээс Улаанбаатар хотод шууд зээлийн эх үүсвэр олгох саналуудыг тавьж байгаа. Энэ бүхэн бол хууль, эрх зүйг буюу суурь зарчмаа зөв тавьсны давуу тал юм.

Саяны айлчлалын үеэр бид төсөл, хөтөлбөрүүдээ шууд хөрөнгө оруулалтын хэлбэрээр болон олон улсын түншлэлийн хэлбэрээр зохион байгуулж, бүтээн байгуулалтад хамтран оролцох санал гаргасан. Ингэснээр ард түмэндээ амласан түгжрэлийг бууруулан, төвлөрлийг сааруулах төсөл, хөтөлбөрүүдийг товлосон хугацаандаа хийж чадна гэдэгтээ бүрэн итгэлтэй байна.

2024 ондоо багтаан хөнгөн галт тэрэгний эхний туршилтыг хийх боломжтой. Мөн хурдны замын ажлуудыг эхлүүлнэ. Туулын хурдны замын ТЭЗҮ, ажлын зураг нь хийгдчихсэн, бэлэн байгаа төслийн нэг. Тэгэхээр таван жилийн дотор тус хоёр төслийг багтаан хийх саналыг БНХАУ-д албан ёсоор тавьсан.  Талууд хоорондоо зөвшилцөн, хэлэлцээрийн түвшинд явж байна. Миний хувьд ажлаа хийж дуусгаж чадна гэж үзэж байна.  

Нөөцийн махны худалдааг ирэх сард зохион байгуулна

Эх сурвалж: ikon.mn, 2022.02.10

Монгол Улсын Засгийн газраас нийслэлийн хүн амын 2022 оны хаврын улирлын хэрэгцээнд зориулан нөөцийн мах бүрдүүлэхэд анхаарч байна.

Энэ хүрээнд 13 мянган тонн махны нөөц бүрдүүлэхээр 23 аж ахуйн нэгж ажиллаж, бэлтгэл ажил 90 гаруй хувьтай үргэлжилж байгаа юм. Өнөөдрийн байдлаар аж ахуйн нэгжүүд 12 мянган тонн мах нөөцөлжээ. 

Өнгөрсөн жил зуншлага сайн байсантай холбоотойгоор махны чанар, өнгө үзэмж сайн байна. Чанар, эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын хувьд малын өвчин гараагүй бүс нутаг, аймаг, сум, багаас бэлтгэх шаардлагыг онцгойлон тавьж, мал эмнэлгийн гарал үүслийн гэрчилгээгээр давхар хянан баталгаажуулж байна. 

Нөөцийн махны худалдааг ирэх гуравдугаар сард Улаанбаатар хотын захирагчийн ажлын албатай хамтран зохион байгуулна хэмээн ХХААХҮЯ-наас мэдээллээ. 

"Ипотекийн зээл авах иргэд харилцагч банкандаа хандан хүсэлтээ гаргана"

Эх сурвалж: ikon.mn, 2022.02.10

Хөнгөлөлттэй хүүтэй ипотекийн зээлийн хөтөлбөрийн хүрээнд 2021 онд Монголбанк болон банкны эх үүсвэрээр нийт 1,012 тэрбум төгрөгийн зээлийг 13 мянга гаруй өрхөд олгосон байна. 

2022 онд нийт 700 орчим тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй хүүтэй ипотекийн зээл олгогдохоос оны эхний 2 сарын санхүүжилтэд зориулж Монголбанк болон банкны эх үүсвэрээр 103 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэрийг хөтөлбөрт оролцогч банкуудад хуваарилаад байна. Хөтөлбөр хэвийн үргэлжилж байгаа тул зээл хүссэн иргэн өөрийн харилцагч банкандаа хандан хүсэлтээ гаргаж болно хэмээн Монголбанкнаас мэдээллээ. 

Дүрслэл 1. Ипотекийн хөтөлбөрийн зээлийн дүн (тэрбум ₮) болон зээлдэгчийн тоо, оноор